Những phát triển mới nhất trong công nghệ chiếu xạ thực phẩm đang giúp nâng cao độ an toàn và tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương toàn cầu

“Công nghệ chiếu xạ thực phẩm đang ngày càng tiên tiến, giúp đảm bảo an toàn thực phẩm và tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế”. Đây là nội dung được chia sẻ tại Hội nghị chuyên đề quốc tế về An toàn và Kiểm soát Thực phẩm tại trụ sở của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ở Vienna.

Tại Hội nghị chuyên đề quốc tế về An toàn và Kiểm soát Thực phẩm do Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tổ chức ở Vienna, các chuyên gia đã thảo luận về những tiến bộ trong công nghệ hạt nhân ứng dụng trong thực phẩm và nông nghiệp, góp phần vào an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp bền vững.

IAEA và Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) đang dẫn đầu trong việc phát triển công nghệ chiếu xạ thực phẩm, với mục tiêu loại bỏ vi khuẩn có hại và tăng cường an toàn thực phẩm trên toàn cầu. Chiếu xạ thực phẩm sử dụng các tia Gamma, chùm tia Electron (E-Beam) hoặc tia X để tiêu diệt vi sinh vật và sâu bọ mà không làm ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng, hương vị, hoặc chất lượng tổng thể của sản phẩm. Công nghệ này giúp kéo dài thời hạn sử dụng của các mặt hàng dễ hỏng và ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hư hỏng thực phẩm.

Các chuyên gia thực phẩm từ các quốc gia Châu Á và Thái Bình Dương tham gia chuyến thăm cơ sở chiếu xạ thực phẩm do IAEA tài trợ (C. Blackburn, FAO/IAEA).

Một xu hướng nổi bật trong lĩnh vực này là chuyển đổi sang sử dụng các nguồn máy như máy tạo chùm tia điện tử hoặc tia X. Phương pháp này sử dụng điện để tạo ra các chùm tia, có thể bật và tắt theo yêu cầu, mang lại lợi thế về an toàn và hiệu quả kinh tế. So với chiếu xạ gamma truyền thống, các nguồn máy cho phép kiểm soát quy trình tốt hơn, và không yêu cầu sử dụng các đồng vị phóng xạ. Vậy nên, ngoài đảm bảo sự an toàn trong quy trình chiếu xạ, còn giúp mở rộng phạm vi ứng dụng của chiếu xạ thực phẩm, đặc biệt là đối với các sản phẩm nhạy cảm như thịt sống, gia vị, trứng nguyên vỏ,…

“Những tiến bộ gần đây trong công nghệ chiếu xạ thực phẩm đã nâng cao hiệu quả và hiệu suất của phương pháp này, đồng thời đảm bảo an toàn mà không làm giảm chất lượng thực phẩm. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của chúng ta trong việc giảm đáng kể việc sử dụng hóa chất để bảo quản thực phẩm. Khoa học và công nghệ hạt nhân cung cấp các giải pháp sáng tạo và thực tiễn để đảm bảo an ninh lương thực và nâng cao sức khỏe cộng đồng,” Carl Blackburn, Chuyên gia Chiếu xạ Thực phẩm tại Trung tâm Kỹ thuật Hạt nhân FAO/IAEA về Thực phẩm và Nông nghiệp, cho biết.

Các sáng kiến nghiên cứu hợp tác, chẳng hạn như tại Đại học Thanh Hoa ở Trung Quốc và Đại học Texas A&M ở Mỹ, đang tiên phong trong việc tối ưu hóa quy trình chiếu xạ và phát triển các ứng dụng mới để đảm bảo an toàn thực phẩm. Các quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, và Hoa Kỳ đã thu được lợi ích từ các công nghệ này, với Việt Nam thành công trong việc xuất khẩu trái cây tươi sang Mỹ và Úc, nhờ vào công nghệ chiếu xạ.

IAEA và FAO cũng đang hỗ trợ các quốc gia thành viên mở rộng và áp dụng công nghệ chiếu xạ, nhằm giảm tổn thất thực phẩm, ngăn ngừa các bệnh do thực phẩm gây ra, và thúc đẩy thương mại quốc tế.

Những nỗ lực này được phối hợp chặt chẽ với Công ước Bảo vệ Thực vật Quốc tế (IPPC) và Ủy ban Codex Alimentarius để hài hòa hóa các tiêu chuẩn chiếu xạ thực phẩm trên toàn thế giới, đảm bảo rằng thực phẩm an toàn và chất lượng cao đến tay người tiêu dùng toàn cầu.